Велигденскиот понеделник, според византискиот обред, е првиот ден од Светлата недела, додека во западно-христијанската традиција се смета за втор ден од Велигден, бидејќи неделата – денот на Христовото воскресение – се смета за прв ден во неделата.
Овој ден е познат и како „Бела недела“, бидејќи спаѓа во т.н. „трапави недели“, за време на кои не се пости ниту среда ниту петок. За време на овие три велигденски дена – недела, понеделник и вторник, верниците се поздравуваат со „Христос воскресе!“ – „Навистина воскресе!“, пренесувајќи ја радосната вест за Христовото воскресение која ја соопштил ангелот Гаврил на мироносиците кај Христовиот гроб.
Што се прави на Велигденски понеделник?
На овој ден продолжуваат семејните собирања, гозби и веселби, како продолжение на велигденската радост. Најважниот обичај, и црковен и народен, е таа радост да се сподели со најблиските. Според народното верување, оние кои тоа не го прават и се затвораат во себе, всушност „му пркосат на Бог и на Христос“ – и се верува дека „нема да им оди добро во животот“.
Во многу краеви, особено во манастирот Хиландар, се одржува литија. По утринската богослужба, монасите излегуваат од портата носејќи ја иконата на Богородица Троеручица, и во поворка пеат тропари додека ги обиколуваат светите места.
Народни обичаи – „Воден понеделник“
Во некои делови, велигденскиот понеделник е познат и како „Воден понеделник“. Според обичајот, момци подготвени за женидба одат кај девојки спремни за брак. Со себе носат и сад со вода. На симболичен начин, ги полеваат девојките, што според верувањето значи „перење на гревовите“ и подготовка за брак. Колку повеќе вода ќе се истури – толку е, според верувањето, поголема желбата токму таа девојка да стане нивна сопруга.
Велигденскиот понеделник така ја обединува духовната длабочина, народните обичаи и семејната топлина. Тоа е ден кога Христовата победа над смртта и гревот не само што се слави, туку и се живее – преку заедништво, песна, вера и насмевка.