Домашниот афион станува се помалку и помалку. Меѓутоа, во Падина, место во општина Ковачица, таа е можеби најзастапената култура на полињата. Не бара да расте, а се продава буквално од нива. Најголем дел од производството се извезува, а она што останува лесно се продава на манифестации и саеми.
„Домашен афион се неспоредливо поквалитетни од увозните и затоа лесно го наоѓаат патот до купувачот. Со години сееме афион, затоа што тоа не е побарувачки род, а ако има добра година и добра жетва, може пристојно да се живее од него“, вели Јан Сојак, земјоделски производител од Падина.
Земјоделците од Падина носат на пазарот меѓу 150 и 200 тони најквалитетен локален афион. Производството на оваа култура го фаворизира песочната почва, која не и недостига на Падина.
„Афионот може да се сее во есен и пролет. Јас го сеам во октомври. Минатата година не беше добра есен, беше долго топло време, идеално за инсекти и вошки. Немаше ниту дожд. „Афионот се сее многу плитко и едноставно не можете да верувате како од тоа семе прво никнува мало зрно, нежно растение, кое потоа дава прекрасен цвет, формира кожурец и го создава афионот што го обожаваме“, објаснува Јан.
Афионот се отстранува од теренот во јуни. Порано се правеше рачно, сега и тој процес е олеснет, па се комбинира.
„Во селото со години продаваа патрони на фармацевтската индустрија, најмногу на Алкалоид од Скопје. Сега тоа го нема. Се комбинира на терен, а за да се добие афионот каков што го знаеме треба уште три пати да се одбере, односно да се прочисти“, вели Јан.
Она што ќе решат да го продадат од својот праг, Сојаците го мелат во полупрофесионална воденица. Претходно, семето од афион се мелело во аван.
„Мојата баба, родена на крајот на 19 век, мелеше семе од афион во огромен аван од пет литри. Толникот тежел три килограми. Кога мелеше афион во аванот, целата куќа се стресе. Беа подобри вежби од денешните во теретана. Одамна не е направено, но можам да ви кажам дека тоа беше највкусниот афион што некогаш сум го изел“, се сеќава Јан како се правеше тоа порано.
Афионот е најкористената храна во Војводина. Јужно од Белград, додава нашиот соговорник, продажбата оди многу лошо.
„Претпоставувам дека тоа е влијанието на Австро-Унгарија. Во словачката кујна, многу јадења се прават со семе од афион. Освен штрудлата, за која сите знаеме, кај нас се многу популарни пироши, особено тесто со афион, потоа опечанци, но и лепчиња“, посочува Јан.
Семејството Сојак е секогаш за новитети и експерименти. Последниве години, покрај традиционалниот афион, решија да пробаат и спел.
„Тоа беше откритие за нас. Спелот е нешто посебно, а брашното од овој вид житарки е најубавото нешто што сме го пробале последниве години. Се повеќе се сее маслодајна репка, а се помалку пченка, делумно поради климатските промени, делумно поради побарувачката“, заклучува Јан Сојак од Падина.